14 november 2023
Enkele weken geleden ontdekte ik dat er op het internet relatief veel gezocht wordt naar het fenomeen Ikigai. Eerlijk gezegd had ik er zelf nog nooit van gehoord. Het feit dat er veel op gezocht wordt, was voor mij aanleiding om me erin te verdiepen. Daarvoor heb ik twee boeken aangeschaft: 'Ikigai' en 'Ganbatte', beide geschreven door Francesc Miralles en Héctor García.
Volgens de Japanse traditie heeft iedereen een Ikigai, een reden van bestaan. Japanners zien het als een van de ingrediënten voor een lang, gezond en mooi leven. Het gaat over de kunst van jeugdig ouder worden.
De schrijvers hebben zich in hun onderzoek voor de boeken vooral gericht op de vijf blauwe zones in de wereld. Een blauwe zone is een gebied waar veel mensen een hoge leeftijd bereiken. Dit zijn de gebieden met de meeste honderdplussers. De bewoners worden er niet alleen oud, maar lijden ook minder aan chronische ziektes zoals kanker en hartkwalen.
Dit wordt deels toegeschreven aan de ligging van het gebied en het klimaat. Maar vooral ook aan leefgewoontes zoals eten, slapen, bewegen en het samenleven met anderen. Ook het hebben van een Ikigai is essentieel.
Wat is nu precies Ikigai? Wij zeggen weleens dat als je van je hobby je beroep maakt, je nooit meer hoeft te werken. En je verlangt ook niet naar je pensioen. Immers, dat wat je graag doet, wil je niet mee stoppen als je 67 bent. Maar de betekenis van Ikigai gaat verder. Het ligt op het snijvlak van:
Het snijvlak van waar je van houdt en waar je goed in bent, heet passie. Het snijvlak tussen waar je goed in bent en waar je voor betaald kunt worden, heet beroep. Waar wat de wereld nodig heeft en waarvoor je betaald kunt worden elkaar treffen, heet roeping. En waar je van houdt en wat de wereld nodig heeft, dat heet missie. Ikigai is het snijvlak tussen missie, passie, beroep en roeping. Bezig zijn met je Ikigai geeft je een gevoel van geluk en energie.
Onbewust is Ikigai een thema waar ik op verschillende manieren mee bezig ben in mijn werk.
Het boek staat boordevol interessante tips die jij en ik morgen kunnen toepassen.
Deze tip gaat over eten en jezelf voeden. Vul jezelf niet vol, maar stop eerder met eten dan dat je vol bent. Zorg dat je maag maximaal voor 80% gevuld is. Eet veel groente, regelmatig vis, en serveer het eten op kleine bordjes en schaaltjes. Dit geeft jou sneller het gevoel dat je voldaan bent. Eet maximaal 1800 tot 1900 calorieën.
Het gevoel ergens bij te horen en elkaar te steunen, geeft iedereen een gevoel van zekerheid. Dit gevoel van veiligheid en zekerheid blijkt bij te dragen aan een hoge levensverwachting. In onze westerse maatschappij lijken we op veel vlakken individualistischer te worden. Het gezin als hoeksteen van de samenleving lijkt al jaren onder druk te staan. En buurten waarin mensen hun buren niet of nauwelijks kennen, nemen toe. Steeds meer mensen ervaren stress en burn-out achtige klachten, waarbij de groep jongeren tot 24 jaar met dit soort klachten opvalt. De levensverwachting van mensen in Nederland geboren na 1969 is voor het eerst na WO II gedaald. Tip: Vraag je eens af van welke sociale groepen je deel uitmaakt? En met welk belang? Hoe is mijn contact met mijn buurtgenoten? Zijn we er voor elkaar? Voor wie ben ik er?
Vanaf je twintigste beginnen neuronen in je brein te verouderen. Nieuwsgierigheid, je kennis vergroten en plezier in leren hebben, remt dit proces. Tip: Probeer dagelijks of in ieder geval wekelijks iets nieuws te leren. Spelletjes doen en bezig zijn met andere mensen gaat veroudering tegen.
Vandaag de dag leven veel mensen in een hoog tempo. Er is veel druk. We moeten presteren, we willen presteren. Fouten maken mag minder. Alles moet in één keer goed. Vechten en vluchten wordt lastiger als je constant in die modus staat. Onze bijnieren maken overuren met de aanmaak van adrenaline en cortisol. Onze hartslag neemt toe en de aanmaak van glucose stijgt. Dit geeft een dopamine shot. Door stress neemt het verouderingsproces snel toe. Dit blijkt uit allerlei onderzoeken. Af en toe stress is prima, maar chronische stress dienen we te voorkomen. Persoonlijk ga ik 2-3 keer per jaar naar een therapeut (Touch for Health). Dit doe ik al meer dan 20 jaar. Bij veel van mijn emotionele blokkades komt chronische stress naar voren en de illusie van ontoereikend zijn, tekort te schieten en overspoeld te worden, met als gevolg spanning in de ruggenwervels en overwerkte bijnier en lever. Als dit bij mij het geval is… hoe zal dat bij onze kinderen zijn? Met hoge verwachtingen van ouders? Sociale media, influencers, prestatiebeurzen, constant camera's in de buurt. Verdiep je in het fenomeen stress en stressreductie. En beantwoord de vraag eens: hoe kan ik stress voor mezelf reduceren en ook voor mijn partner, gezin en mijn kinderen?
We zitten te veel, zowel tijdens het werk als ook thuis. Veel zitten verhoogt de bloeddruk en vergroot de kans op overgewicht. In het boek Ikigai gaat bewegen niet zozeer om sporten, maar meer om bewegen als dagelijkse routine. Weinig bewegen vermindert spiermassa en ademhalingscapaciteit. Verouderen gaat sneller. Een zittend leven is eenvoudig tegen te gaan met een paar kleine veranderingen. Tip: Kom in beweging! Een paar tips:
De Naikan-meditatie is een introspectieve meditatie. Het is een zelfonderzoek en bestaat uit drie vragen die je jezelf steeds stelt:
Door dit onderzoek wijzen we niet langer naar anderen als oorzaak van onze eigen frustraties en doorgronden we onze eigen verantwoordelijkheid makkelijker en sneller. Een mooie uitspraak daarbij is van psycholoog en zenmeester Morita: "Als je boos bent en wilt vechten, denk er dan eerst drie dagen over na. Na die drie dagen is het sterke gevoel van willen vechten waarschijnlijk vanzelf verdwenen."
Dit is een van de eerste tips die we deelnemers geven in onze training voor modern timemanagement. Ook in het boek 'Ikigai' wordt deze tip gegeven. Het stellen en hebben van duidelijke doelen is belangrijk om in de flow te komen. Extra tip: je moet deze doelen kunnen loslaten zodra je een actie onderneemt. Raak niet geobsedeerd door het doel. Probeer in het moment te leven en laat het stromen. In 'Ikigai' beschrijft de auteur twee herkenbare voorbeelden. Een sporter focust tijdens de finale op de wedstrijd en niet op de kleur van de gouden medaille. Een ander voorbeeld is het zogenaamde writer's block. Een schrijver moet een bepaald resultaat leveren, maar wordt geblokkeerd door deze gedachte. Hij gaat dan iets anders doen dan schrijven, wat stress veroorzaakt. Als je uiting geeft aan je ikigai, ga je zitten en begin je met het schrijven van het eerste woord, gevolgd door het tweede, enzovoort. Zodra je dit doet, verdwijnt je angst en begint het te stromen. Dus begin met actie. Tip: stel duidelijke doelen en focus op het proces. Zorg dat het blijft stromen door actie te ondernemen. Geniet van het proces en vertrouw erop dat het resultaat goed zal zijn.
Je concentreren op één activiteit is essentieel om in een flow te komen. Volgens Csikszentmihalyi, een onderzoeker naar flow, zijn er twee essentiële zaken nodig:
Het gebruik van nieuwe technologieën is prima, zolang je de controle behoudt. De technologie mag niet de overhand nemen. In 'Ikigai' wordt een prachtig voorbeeld beschreven. Stel je voor dat je een artikel schrijft en af en toe iets opzoekt op Google. Dan is de kans groot dat je afgeleid raakt en op andere websites belandt. Uit onderzoek blijkt dat onze generatie last heeft van een multitasking-epidemie. In het onderzoek zijn honderden studenten onderzocht. Studenten die het meest aan multitasking doen, zijn bezig met meer dan vier dingen tegelijk. Ze maken aantekeningen terwijl ze een boek lezen, luisteren naar een podcast en beantwoorden af en toe vragen op hun mobiele telefoon. Deze studenten zijn het slechtst in taken waarbij focus vereist is. Ze hebben zichzelf getraind om op elke prikkel te reageren, waardoor focussen op een taak lastiger wordt. Je productiviteit neemt af met 60% en je IQ daalt met 10 punten. Tips:
Veerkracht is ons vermogen om tegenspoed het hoofd te bieden. Hoe veerkrachtiger je bent, hoe makkelijker je opstaat en doorgaat. Iemand met veerkracht kan zich gemakkelijk blijven focussen op zijn doelen. Hij weet wat belangrijk is zonder moedeloos te worden. Deze kracht komt voort uit flexibiliteit en de manier waarop je omgaat met veranderingen. In onze samenleving wordt het steeds meer de norm om meer te willen hebben als we niet oppassen. Wij mensen kunnen onverzadigbaar zijn. Blij en oprecht tevreden zijn met wat je hebt en krijgt, helpt bij het ontwikkelen van veerkracht. Geestelijke rust vinden zonder te vaak emoties als angst, boosheid, jaloezie en ijdelheid te voelen, is het doel. Dat helpt. Extra tip: experimenteer eens met negatieve visualisatie. Denk regelmatig na over de ergste dingen die jou kunnen overkomen en visualiseer dat. Door dit regelmatig te doen, denk je na over negatieve gebeurtenissen zonder dat je je er echt zorgen over hoeft te maken. Dit helpt bij de ontwikkeling van veerkracht. (techniek van de Stoïcijnen)
De sleutel om veerkracht te bevorderen, is weten in welke tijd je moet leven. Maak je niet druk over het verleden, maak je niet druk over de toekomst, maar waardeer de dingen zoals ze op dit moment zijn. (Thich Nhat Hanh). Verandering is geen toeval, maar maakt deel uit van het universum. "Alle dingen waarvan we houden zijn als bladeren aan de boom," zegt Marcus Aurelius. Deze boodschap moet je uitdagen, niet pessimistisch te worden, maar juist meer te genieten en van de mensen om je heen te houden. Ichi-go Ichi-e betekent dat dit moment alleen nu bestaat en niet meer terugkomt. In Japan staan ze hier bij vieringen echt bij stil. Hierdoor waarderen ze het samen vieren dieper en sterker. Omgaan met teleurstelling lijkt in onze maatschappij steeds lastiger. We accepteren kleine tegenslagen gemiddeld genomen maar moeilijk. En ermee dealen, leren we minder van huis uit. Realiseer je dat alleen NU bestaat en morgen wellicht niet komt.
Versterk je veerkracht en wordt antifragieler. Concreet betekent dit dat je nadenkt en handelt om minder kwetsbaar te zijn bij tegenslagen. Drie stappen:
Veel ouderen in Japan hebben naast hun hoofdactiviteit een nevenactiviteit, zoals hun moestuin. Zet niet alles op één kaart. Als je afhankelijk bent van één salaris, loop je meer risico dan wanneer je meerdere inkomstenbronnen hebt. Zoek een manier om geld te verdienen met je hobby, neem een extra baantje of start je eigen bedrijf. Hierdoor word je antifragieler. Veel zzp'ers zijn niet in het bezit van een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Deze AOV's zijn prijzig. Een zzp'er zonder AOV loopt veel risico en is fragiel. Dit kun je ook toepassen op het omgaan met vrienden. Heb je meerdere vrienden of vriendengroepen, dan ben je antifragieler. Heb je een keer hulp nodig, dan is de kans groot dat een van je vrienden je kan helpen. Vroeger had ik wel eens vrienden die, wanneer ze een relatie kregen, alleen nog maar met hun vriend(in) omgingen. Begrijpelijk, maar het maakt je fragieler. Immers, als de relatie eindigt, sta je meer alleen. Tip: denk na over het toevoegen van redundanties. Overweeg een opleiding of training en onderzoek eens hoe vrienden en collega's hiermee omgaan. Persoonlijk ben ik nog dagelijks dankbaar dat wij 10 jaar geleden een boerderij hebben gekocht met twee gastenverblijven erbij. Die verhuren we af en toe, en dat geeft mij emotionele rust op financieel gebied.
Zorg dat je niet onnodig grote risico's loopt, bijvoorbeeld op het gebied van je pensioen en spaargeld. Maar stel dat je een aardig bedrag als bonus of een schenking krijgt, dan zou je kunnen overwegen om een deel daarvan risicovol te beleggen in jonge bedrijven. Bescherm het grootste deel van je vermogen en loop meer risico met een kleiner deel. Dit maakt je antifragieler.
Vraag jezelf af wat jou fragiel maakt. Er zijn zaken, mensen en gewoonten die jou fragiel kunnen maken. Stel een lijst op van dingen die je wilt elimineren:
Kweek een veerkrachtige levensstijl en wees niet bang voor tegenspoed. Tegenslagen kunnen opgevat worden als lessen die naar verbetering leiden. Het leven is niet perfect, maar als je een duidelijke 'ikigai' vindt, lijken bepaalde momenten eeuwig te duren.
Mijn passie, beroep en missie is mijn vak als trainer. Of het mijn roeping is, daarover twijfel ik nog. Hiermee bezig zijn geeft mij energie en lijkt me natuurlijk af te gaan, ook al bereid ik me goed voor. Ik denk dat ik een ikigai heb.
Het lezen en bestuderen van het boek heeft me geholpen bij het reflecteren. In de periode dat ik het las, werd ik door een groot bedrijf gevraagd voor een training 'Ontwikkel je Veerkracht'. Deze specifieke vraag had ik nog nooit eerder gekregen.
Teamspirit
Ontdek de training die bij je past
Voor jezelf of een collega
In een groep
1-op-1
Voor een groep
Voor een team
Praktische training
Ondernemer en trainer
