Ons brein en effectiviteit

30 oktober 2020

De waan van de dag. Mijn werk is nooit af. Werken met taken heb ik al eens geprobeerd en na 2 weken toch weer mee gestopt. Wanneer je mensen vraagt naar hun uitdagingen op het gebied van slim met je tijd omgaan of effectief werken, dan weten de meesten feilloos te benoemen wat ze bezig houdt, waar ze tegenaan lopen en hoe ze het willen oplossen. Wat maakt het dan zo moeilijk in de praktijk? Dat zit in ons brein, en in deze blog geef  ik graag een inkijkje in ons brein.

Algemeen

Iets aanleren lukt wel. Iets afleren is veel lastiger. Probeer maar eens lezen af te leren bijvoorbeeld. Dat lukt simpelweg niet. De mensheid verandert, de wereld verandert, de technologie maakt grote sprongen en het enige dat achterblijft is ons brein. Onze hersenen gaan namelijk heel lastig om met veranderingen. Het doorbreken van vaste patronen is dan ook een enorme uitdaging en hoeveel verandermanagers worden in de praktijk ingezet om een bedrijfscultuur te doorbreken, en hoe vaak lukt dit? Inderdaad, zelden.

Hoe kunnen we vaste patronen dan wel doorbreken?

Eigenlijk kan het op 2 manieren:

  1. De verandering levert me enorm veel op. En dan vooral het woordje me. Wanneer je iets verandert en het levert je als persoon direct winst op dan is er direct bereidheid. En winst hoeft niet direct geld of rendement te zijn. Dit kan ook geluk of welzijn betekenen.
  2. De verandering zorgt ervoor dat de pijn verdwijnt of afneemt. Onze hersenen willen altijd weg van de pijn.


Alleen op die 2 manieren ontstaat blijvende verandering.

Een paar voorbeelden

  • Mensen die een training volgen en graag wat trucjes willen leren of de training graag op hen af willen laten komen, halen veel minder blijvend effect uit de training dan de groep die heel graag iets wil bereiken, omdat ze er mogelijk gelukkiger van worden of omdat ze nu enorm balen van een bepaalde situatie. Dat wil niet zeggen dat het effect bij de 1e groep nihil is, het is alleen schieten met hagel, en blijvend effect is dan simpelweg minder.
  • Mensen die een burn-out hebben gehad richten hun leven daarna vaak drastisch anders in. De pijn van de burn-out zorgt dus voor blijvend ander gedrag.
  • In mijn werkzame leven heb ik vele verandertrajecten mee mogen maken, met een veranderteam, een verandermanager en het percentage dat daadwerkelijk de cultuur verandert is echt laag. Het werkt pas wanneer er een heldere richting wordt geschetst waarbij mensen voelen wat het hen oplevert.
  • Corona is een “mooi” voorbeeld. Sinds maart worden allerlei maatregelen genomen om het virus in te dammen. Wanneer zijn we tevreden? Waar willen we naartoe? Hoe ziet het leven na corona eruit? Doordat deze schets niet gemaakt wordt ontstaat onduidelijkheid, chaos, paniek en frustratie en de polarisatie neemt verder toe.


En de vraag is heel simpel: Wat levert het me op wanneer ik me aan de maatregelen hou? Het antwoord dat nu wordt gegeven is dat we daardoor het virus onder controle krijgen. Maar wanneer ik geen last heb van het virus, waarom wil ik het dan onder controle krijgen? Oftewel, schets eens wat het voor al die mensen oplevert wanneer corona voorbij is. En velen roepen dan dat je toch ook wel iets voor een ander kan doen? Ons overlevingsmechanisme (biologie) zorgt eerst voor jezelf en dan pas voor anderen. Dus ja we doen graag iets voor anderen, maar we helpen altijd eerst onszelf. De biologische wetten (ons reptielenbrein) is te sterk en niet beïnvloedbaar.

Ons brein


Onze hersenen bestaan globaal uit 3 delen:

  • Neocortex. Dit is het deel van de hersenen die zorgen voor ons analytische vermogen, onze ratio. In dit deel maken we de afwegingen en analyseren we. Dit deel van de hersenen is niet gevoelig voor gedrag. Dus in dit hersendeel zal geen gedragsverandering plaatsvinden. Een verkoper die dus vertelt hoe goed de producten zijn, kan met geluk iets verkopen, echter zal hij/zij nooit invloed hebben op het gedrag van de koper.
  • Limbische brein. In dit gedeelte zitten onze emoties, ons gevoel. In dit gedeelte zit dan ook de gedragsbeïnvloeding en het is niet gevoelig voor taal. Misschien wel herkenbaar dat iets niet goed voelt of je gevoel zegt dat je het niet moet doen? Dat gevoel is je limbische brein en uiteindelijk zal je eigen gedrag en de invloed die je hebt op anderen in dit deel plaatsvinden.
  • Reptielenbrein. Dit is ons instinct en is totaal niet te beïnvloeden. Bij verkeersongelukken is het nagenoeg altijd de bestuurder die er het minst slecht vanaf komt. Ons reptielenbrein (ons onderbewuste) denkt dus eerst aan ons zelf. En in een paniek situatie kies je dus eerst voor jezelf.

 
De hersenen en effectiviteit


In alles wat je doet of wilt veranderen is de belangrijkste vraag: Waarom?

Waarom wil ik die training time management volgen, waarom moet ik dit anders aanpakken? Wat levert het me op wanneer ik klaar ben met de klus. Op die manier Laat je het limbische gedeelte meer toe in je gedachten en geniet je alvast van de uitkomst, in plaats van denken aan de weg ernaartoe. Ook de bereidheid om er iets harder voor te werken neemt toe.

Voorbeeld

Een deelnemer aan een coachtraject vertelde dat het zo echt niet langer kon (pijn en er weg van willen). Privé liep het niet, slecht slapen, plotseling wakker schieten en voelen dat de energie met de dag achteruit ging. Voordat er allerlei vragen werden gesteld of oplossingen werden geboden was de essentie om te schetsen hoe het eindresultaat eruit zou zien. Wat zou het enorme effect zijn nadat de coaching was afgerond. Dit doel stond centraal, met uiteindelijk het juiste resultaat.

Vertrek dus vanuit richting en geloof er vooral in dat die richting je verder helpt, dan wordt verandering ineens een stuk makkelijker.