Hoe word ik beter in out of the box denken?

05 oktober 2023

Out of the box denken is eigenlijk creatief denken of buiten je eigen patronen denken. Dit kan heel waardevol zijn bij nieuwe ideeën of een creatief denkproces. Maar wat is het eigenlijk, hoe werken onze hersenen en hoe kun je het vastzitten in je eigen denkpatroon doorbreken? Daarover gaat deze blog. 

Wat is “out of the box”denken? 

Out of the box denken is buiten je eigen normale denkpatronen denken en mogelijk ook creatief denken. Je hebt vast wel eens brainstormsessies meegemaakt. Hoe creatief was je toen? Welke ideeën kwamen er allemaal op? En was het nuttig? Steeds vaker blijkt dat brainstormsessies niet werken of te weinig opleveren. In 1 keer in een groep out of the box denken is namelijk erg lastig. 

Definitie en oorsprong “out of the box denken” 

De term out of the box komt letterlijk van het buiten de doos denken. Een doos is een kant en klaar product. In feite is het meer outside de box denken. Het betreft namelijk je gedachtegang die bewust gaat afwijken van je normale gedachten. De oorsprong van de term ligt in een simpel raadseltje waarbij een vierkant met 9 punten met 4 rechte lijnen doorkruist moet worden zonder dat je de pen van het papier mag halen. De enige manier om dit te doen is letterlijk buiten de “doos” denken. De meeste mensen kennen het spelletje wel. Binnen het vierkant kom je er niet uit. En dan blijkt hoe lastig deze wijze van denken is. 

De psychologie achter “out of the box” denken 

Onze hersenen hebben een bijzondere manier van het benaderen van problemen. In de biologie wordt geleerd dat ons brein altijd gevaren scant en probeert te voorkomen. Een probleem is een vorm van gevaar die bewust waargenomen wordt. Ook hiervan wil het brein zo snel mogelijk afscheid nemen. Hierdoor hebben we dus de neiging om het probleem te delen of direct een oplossing te zoeken. En dit kan in de praktijk averechts werken. Een probleem delen kan namelijk een negatieve impuls zijn voor de ander, waardoor het probleem soms zelfs groter wordt, in plaats van kleiner. Ook het direct oplossen is een valkuil. Mensen die direct oplossingsgericht werken vergeten soms te checken of een ander wel hetzelfde probleem ervaart. Lastig? Valt mee hoor. In vele andere blogs van Het Effectieve Werken wordt de term pro-actieve beïnvloeding vaak gebruikt. Lees ze maar eens, en het wordt duidelijk.  

Terug naar out of the box denken: 

Het belang van neuroplasticiteit 

Neuroplasticiteit is het vermogen van je hersenen om zich aan te passen aan nieuwe situaties. De verbindingen in onze hersenen veranderen en er komen nieuwe verbindingen bij. Vandaar ook dat bij het uitvallen van bepaalde hersenfuncties het goed mogelijk is dat een ander deel van je brein dit overneemt. Dit wordt neuroplasticiteit genoemd.  

Het kunnen doorbreken van bestaande patronen vergt oefening. Stel je hebt een groot probleem probeer dan eens te denken aan de positieve kant van je probleem. Wanneer iets stom is, wil je het waarschijnlijk leuk vinden toch? Denken aan de positieve andere kant van een probleem maakt al dat we neuroplasticiteit inzetten.  

Resultaatgericht denken 

Denken aan de mogelijke uitkomst geeft richting aan je brein, en stimuleert neuroplasticiteit op een positieve manier. Een mooi gemaakte tuin geeft waarschijnlijk meer energie dan onkruid wieden.  

Door dus oplossingsgericht te denken, of bijvoorbeeld resultaatgericht ben je al bezig met een andere mindset en dit bevordert direct out of the box denken.  

Beperkingen van traditioneel denken 

Traditioneel denken zet, vooral bij ingewikkelde zaken, aan tot denken in cirkeltjes. Je raakt vermoeid en ziet de oplossing niet meer. Ook kan er een tunnelvisie ontstaan. Er is nog maar 1 oplossing en je ziet het echt niet meer anders.  

Voordelen van out of the box denken 

Deze wijze van denken heeft vele voordelen. Het geeft innovatie en vooruitgang en biedt meerdere opties en benaderingen. Ook kun je er soms onverwachte uitdagingen mee overwinnen en zet het aan tot persoonlijke groei en ontwikkeling. Het principe van out of the box denken spreekt de meesten wel aan. Sommigen vinden het alleen lastig om te doen.  

Technieken om out of the box te denken 

Er zijn verschillende methodes om out of the box te denken: 

1. Brainstorm. Deze techniek is soms wat achterhaald, echter kan het in kleine groepen waar veel vertrouwen is, wel werken. De kunst is dan om niets gek of bijzonder te vinden en ook vooral nergens direct een mening over te hebben. Gooi je gedachten eruit en bedenk later wat het beste idee is.  
2. Mindmapping. Eerst bedenk je een thema. Dit thema staat op het midden van het papier. Vervolgens bedenk je onderwerpen die iets met het thema hebben en deze worden rondom het thema geschreven. Vervolgens kunnen er weer sub onderdelen aan worden gekoppeld. Deze methode wordt ook best vaak gebruikt bij brainstormen.
3. De Zes denkhoeden methode van Edward de Bono. Deze maltese psycholoog bedacht deze techniek om buiten de gebaande paden te denken. Elke hoed staat voor een kleur. Meer informatie is te vinden op: https://www.leren.nl/cursus/management/besluiten-nemen/denkhoeden.html 
4. Omgekeerd denken. Deze methode gaat ervanuit dat je het probleem omdraait (tot iets positiefs bijvoorbeeld). Starten vanuit het positieve geeft je brein direct een mooie impuls.  

Door deze technieken verder te onderzoeken of toe te passen leer je al simpel out of the box denken. 

De grote uitdaging zit in onze eigen belemmering. Ik heb geen keuze, ik kan dit niet. Ja maar dit kan op deze manier niet. Het management moet toch ook veranderen? Al dit soort denkbeelden geven de verkeerde start. Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan!  

De technieken zijn overigens kort beschreven. Elk thema is terug te vinden zodat je deze direct kunt toepassen.  

Tips om een out of te box denker te worden 

Creativiteit op zich is niet aan te leren. Out of the box denken wel. Hieronder enkele tips: 

Tip 1 | Beschrijf het probleem vanuit de gewenste uitkomst 

Bedenk wat je wil bereiken, in plaats van te lang stilstaan bij het probleem. Dit geeft al direct energie en je denkpatronen worden aangepakt (neuroplasticiteit).  

Tip 2 | Zorg voor vertrouwen bij brainstormen 

Zorg ervoor dat er vertrouwen is rondom bijvoorbeeld een brainstormsessie. Alles mag en alles kan, zonder welke veroordeling dan ook 

Tip 3 | Gebruik eens een methode 

Mensen die een methode hebben bedacht hebben er vast goed over nagedacht toch? Probeer bijvoorbeeld eens mindmapping of de Zes Denkhoeden methode.  

Tip 4 | Zorg voor rust in je brein 

Lekker out of the box denken terwijl je druk bent en weinig energie hebt? Wellicht geen goed plan. Rust uit, doe een powernap en start wanneer je brein leeg is.  

Tip 5 | Voor elk probleem is een oplossing, anders is het namelijk geen probleem 

Geniet van anders denken, creatief denken en out of the box denken.