07 juli 2023
Kritiek, we krijgen het allemaal wel eens toch? En is het prettig? Kan de één er beter mee omgaan dan de ander? En wanneer dat zo is, hoe kan dat dan? In deze blog krijg je concrete tips om direct beter met kritiek om te gaan en leer je waarom het ontvangen van kritiek zo lastig is, en soms ook blijft.
Kritiek is eigenlijk niets anders dan het geven van opmerkingen over een bepaalde taak of zaak. Kritiek kan daardoor opbouwend zijn maar kan ook hard en ongezouten overkomen. Ook kan kritiek dus een positieve opmerking zijn, en deze wordt wel eens vergeten. Kritiek is er over het algemeen wel op gericht om iets te beoordelen naar je eigen maatstaven.
De basisgedachte van je brein (biologie) is dat je gelijk hebt. Wanneer iemand dat zijn of haar mening geeft vanuit een ander gelijk, zal dit worden gezien als een aanval en dit vinden we over het algemeen niet prettig.
De tweede oorzaak van het lastig omgaan met kritiek zit in de wijze waarop het wordt gegeven. Vaak zijn we geneigd om een boodschap negatief te geven (voorbeelden: dit heb je niet goed gedaan, je had het beter zo kunnen doen, op deze manier is het niet handig). Een negatieve boodschap geeft direct een impuls aan je brein.
De boodschap die iemand je geeft wordt direct gezien als een persoonlijke aanval. Je brein moet dus schakelen om het als positief op te vatten. De eerste impuls is altijd een beschermende en verdedigende. En dat zal niet veranderen.
Wanneer kritiek onverwacht komt, dan overkomt het je. En je brein vindt dat niet prettig. Wanneer je vooraf vraagt om bijvoorbeeld ongezouten mening te krijgen over iets dat je moet opleveren, dan is het ontvangen van kritiek ineens je eigen wens. Je brein reageert hier heel positief op en kritiek wordt ineens een sterk punt.
Wanneer je, bijvoorbeeld in een team, afspraken maakt over het geven en ontvangen van kritiek, en vooral het waarom van de kritiek wordt besproken, dan ga je er anders mee om en zie je het als een onderdeel van je persoonlijke ontwikkeling.
Stel je zelf altijd de vraag wat je eigen winst is bij het ontvangen van kritiek. Vaak hebben we een externe focus en richten we ons op de zender. Stel je richt je vooral op jezelf en je kijkt wat de kritiek je kan opleveren in toekomstige situaties, dan heb je er minder last van. En wanneer je dan ook nog eens persoonlijke ontwikkeling ervaart, zie je het zelfs als iets prettigs.
Iemand die je kritiek geeft vindt je blijkbaar de moeite waard om tijd in te steken. De intentie van de ander is dus wellicht de juiste. Namelijk om je te helpen. Wanneer ik je een fout zie maken en ik heb het beste met je voor, dan geef ik graag kritiek zodat ik het de volgende keer kan voorkomen. Dit mensbeeld helpt direct bij het omgaan met kritiek.
In de dagelijkse praktijk van effectief werken zijn we erachter gekomen dat feedback geven zonder doel nooit werkt. Wanneer een individu weet waar hij/zij naartoe moet bewegen heeft feedback of kritiek direct waarde.
Uiteraard werken bovenstaande tips ook erg goed privé alsook op je werk. Vaak vinden collegae het lastig om iemand aan te spreken of de ander vindt het lastig om de kritiek te ontvangen. We willen immers ons werk goed doen, toch? Kritiek met een doel, is direct zinvol. Kritiek om het bekritiseren is totaal zinloos. Leidinggevenden zijn nog best vaak geneigd om feedback te geven en kritiek te uiten, omdat ze vinden dat dit bij de functie hoort. Maar hoe vaak leidt het geven van kritiek tot zichtbare gedragsverandering? Hoe vaak gaan mensen blijvend anders aan de slag door de kritiek?
Een mooi voorbeeld is de tweede kamer. Dagelijks volg ik debatten waarbij er telkens kritiek wordt gegeven op plannen. Tweede kamerleden werken soms 80 uur per week en hoe vaak zien ze echt iets veranderen door een inhoudelijk debat? Precies, 0 keer. En ze blijven roepen dat het om de inhoud gaat. Wel bijzonder toch? Kritiek geven zonder dat je ergens samen naartoe wil is zinloos en leidt tot meer kritiek, meer inhoudelijke discussies en nog meer je eigen gelijk willen halen. Het gaat hier niet om een zware politieke discussie, wellicht geeft het inzicht in de wijze waarop het in elk geval ook anders kan.
Op het werk is het dus essentieel dat elke vorm van kritiek gekoppeld is aan een doel. Dan wel een werkdoel, dan wel een persoonlijk doel. Alleen dan werkt kritiek direct opbouwend.
Op het werk is het daarnaast handig om af te spreken hoe je de kritiek geeft. Bijvoorbeeld:
Ik zie of hoor dat je……
Het effect daarvan is……
Wat je kan doen……
Met mogelijk de kans op…….
Op die manier is kritiek direct wat positiever. Hoe meer vertrouwen er is, hoe minder de wijze van kritiek geven uitmaakt. Wanneer ik er volledig van uitga dat je mij echt wil helpen dan maakt de tekst ineens niets meer uit. Dus werken aan vertrouwen, elkaar willen helpen en het nastreven van gezamenlijke doelen leidt direct tot een betere wijze van omgaan met kritiek.
Hopelijk kun je met deze tips en inzichten een mooie stap in de praktijk maken rondom kritiek en vooral de wijze waarop je er zelf mee omgaat. Op het woord kritiek zal altijd wel wat lading blijven bestaan, alleen de wijze waarop we het geven en vooral het waarom kan de lading enorm verzachten.
Teamspirit
Ontdek de training die bij je past
Voor jezelf of een collega
In een groep
1-op-1
Voor een groep
Voor een team
Praktische training
Ondernemer en trainer
